Wat ontdek je als je met fotografie en archiefmateriaal je familiegeschiedenis onderzoekt? Twee schoonzussen gingen samen op onderzoek uit in een bijzonder project.
Wat verbindt ons? Zijn we opgebouwd uit het succes en het falen van onze voorouders? Komen we voort uit hun verdriet, hun liefde, hun angst en passie? Wat delen we met hen – een bloedlijn, genen, een taal, een naam?
Het zijn vragen die de schoonzussen Cara Louwman (53) en Yuen Yee Li (45, getrouwd met Louwmans broer) zich stellen in Rooting, een fotoboek dat deze vrijdag verschijnt en waarin ze met fotografie, collages, gedichten, kalligrafie en archiefmateriaal hun wortels en hun familiegeschiedenis onderzoeken. Louwman die van haar oer-Hollandse familie van welvarende handelaren en belangrijke artsen, Li van haar (voor)ouders die via China en Hongkong uiteindelijk in Nederland terechtkwamen.
Het meest komen we te weten over Louwmans familie. Zij begon het project twee jaar geleden toen haar moeder familiespullen ging opruimen en Louwman, die na een carrière in de pr het expert-programma aan de Fotoacademie volgde, besloot die te gaan fotograferen. Ze maakte een prachtig, overbelicht beeld van een antiek linnen servet, fijntjes geborduurd met een familie-initiaal. Van een manchetknoop van een oudoom, die stierf bij de grote Japanse scheepsramp in de Tweede Wereldoorlog. Van een lege wijnfles, uit Frankrijk geïmporteerd door E Suermondt & Zn & Co, het in 1735 opgerichte handelshuis dat de familie faam en fortuin zou brengen.
De stillevens worden in Rooting aangevuld met afbeeldingen van historische documenten, tekeningen, schilderijen – een rijke familie betekent vaak immers ook een rijkdom aan bronnenmateriaal. De voorouders van Louwman werden vereeuwigd op statige schilderijen, een van hun schepen werd vastgelegd op een eeuwenoud Japans kamerscherm, alleen al in het Rotterdams Archief bevindt zich elf meter archief van de familie Suermondt.
Associatieve woordspelingen
Van de achtergrond van schoonzus Li komen we minder te weten. Behalve enkele foto’s van haar (voor)ouders en van het huis waar de familie in Hongkong woonde, bestaat haar bijdrage vooral uit associatieve woordspelingen, gedichten en Chinese kalligrafie. Hierin speelt zij met het gegeven van de immigrant die nooit helemaal thuis is in een nieuw land, of hij daar nou geboren is of niet, omdat de wortels elders liggen, en hij altijd ‘de ander’ blijft, een uitzondering op de rest.
In haar teksten schuurt het soms, is er ongemak. Ze voelt zich geen ‘Chinezin’, maar ook geen ‘Hollanderin’, schrijft ze, en benoemt het gevoel van ontworteld-zijn: „De afgesneden wortels die zich steeds weer op nieuwe plaatsen vestigen, en die zich misschien wel nooit meer ergens echt thuis voelen.”
Rooting heeft geen duidelijk begin en eind, en twee voorkanten: een met het familiewapen van Louwmans voorouders, de ander met twee Chinese karakters die verwijzen naar genealogie en familiegeschiedenissen. Het boek vertelt geen lineair verhaal maar is eerder een intuïtieve beleving, waarbij je je mee kunt laten voeren door de gedichten en de lichte, soms bijna transparante beelden. Duiding en informatie staan in de teksten, door vormgever Sybren Kuiper op ingenieuze wijze ‘verstopt’ onder afgesneden stukken papier.
Louwman, die met het boek nog voor verschijnen al drie fotoprijzen won, ontdekte tijdens haar zoektocht hoeveel ze met haar voorouders deelt. Haar artisticiteit bijvoorbeeld; ontroerend zijn de vele liefdevolle gedichten en tekeningen die haar overgrootvader maakte voor zijn echtgenote en zijn kinderen. En haar muzikaliteit; ze leerde zichzelf als kind pianospelen en ontdekte in de oude spullen bladmuziek van Chopin, stukgespeeld door eerdere generaties.
Li kwam tot de conclusie dat je overal thuis kunt zijn, als je maar bij je wortels kunt komen. Voor beiden geldt dat ze, door zo intensief met de materie bezig te zijn, niet alleen elkaar, maar ook zichzelf beter hebben leren kennen. „Of eigenlijk is het meer”, zegt Li, „dat je jezelf beter leert begríjpen. Wie je bent, en waarom. En dat geeft rust.”
Rooting, Cara Louwman en Yuen Yee Li Uitgave in eigen beheer in een oplage van 365 exemplaren. Prijs: 65-115 euro via www.rootingartbook.com
