De Syrische fotograaf en filmmaker Issa Touma legt in ‘Notes from Aleppo’ de levens vast van bewoners van een verwoeste stad, die na de oorlog de draad weer proberen op te pakken.
Majed Azzu maakte lijstjes. Lijstjes van dingen waar hij gelukkig van wordt en lijstjes van dingen die hij verafschuwt. Azzu, kapper van beroep, bleef in de Syrische stad Aleppo, ook toen de bombardementen op hun hevigst waren. Tijdens de vijf jaar oorlog schreef hij alles op wat hij deed en over de mensen die hij ontmoette. Hij maakte lijstje van meisjes die hij leuk vond, van meisjes voor ‘seksueel plezier’ en van meisjes die de stad hadden verlaten tijdens de oorlog. Lijstjes van drugs die hij gebruikt had en van mensen met wie hij dat deed. Lijstjes van mensen die belangrijk waren in zijn leven en van ‘intelligente versus domme mensen’.
Het verhaal van Majed Azzu werd door de Syrische fotograaf en filmmaker Issa Touma vastgelegd in zijn Notes from Aleppo. Deze gratis webapp, die eerder deze maand werd genomineerd voor Interactive of the Year in de categorie Digital Storytelling van World Press Photo 2019, bevat tot nu toe acht verhalen van inwoners van Aleppo. In een vrij eenvoudig format – tekst, foto’s en film waar je doorheen kunt scrollen – vertelt Touma de verhalen van zij die achterbleven en zij die weer terugkwamen en hoe deze mensen hun levens weer op proberen te pakken in een verwoeste stad.
Touma (1962) richtte in 1996 in Aleppo, toen de stad nog ruim twee miljoen inwoners telde, de fotogalerie annex workshopruimte Le Pont op – de brug; tussen mensen, tussen opvattingen. Ook organiseerde hij jarenlang het Aleppo International Photography Festival. Nadat de oorlog hem in 2012 dwong zijn huis te verlaten, reisde hij de wereld over als ambassadeur van Syrische kunst en als ooggetuige van wat oorlog doet met een stad en haar mensen. „Ik was de afgelopen drie jaar in 111 steden”, vertelt hij aan de telefoon, kort na de uitreiking van de World Press Photo-prijzen, die hij overigens niet won. Met korte films als 9 Days From My Window in Aleppo (2012) en Greetings from Aleppo (2017), en projecten als Studio Aleppo en Art Camping, vertelde hij op festivals, tentoonstellingen en lezingen zijn verhaal.
In de tweede aflevering van zijn Notes zien we zijn terugkeer naar zijn huis, waar alles kapotgeschoten, vernield en leeggeroofd is. „Toen ik het begin van de oorlog nog wel eens naar Aleppo reisde, deed ik telkens mijn deur op slot. Maar dan weten ze – achterblijvers, rebellen, militairen – dat er iets achter te vinden is wat de moeite waard is. Nadat de deur voor de vierde keer was opengebroken heb ik ’m maar niet eens meer in het slot gedraaid. Het had geen zin.”
Issa Touma vertelt met zijn Notes zijn eigen verhaal en dat van andere burgers, zoals de Filippijnse werkster Anita die de hele oorlog in het huis van haar gevluchte werkgevers bleef, of van de arts die op z’n post bleef in een geïmproviseerd ziekenhuis. „Omdat het echte verhaal anders verloren gaat. In de westerse media is geen plaats voor nuances. Daar gaat het alleen maar over raketten, Assad, IS, aantallen doden. Terwijl voor zoveel mensen het leven ook in Syrië doorging. Er werd brood gebakken, er werden operaties uitgevoerd, Majed Azzu knipte de haren van zijn klanten.”
Nu het weer relatief veilig is, wil Issa Touma de komende maanden een begin maken met de renovatie van zijn galerie en zijn huis. „Ik zie het om me heen; mensen maken alvast één kamer in hun huis bewoonbaar. Als ze weer wat geld hebben pakken ze een volgende kamer aan. Ik heb al een nieuwe deur besteld voor mijn appartement.”
Touma is ook alweer bezig met het organiseren van zijn fotofestival. „Ik wil laten zien dat oorlog nooit de winnaar kan zijn. Als de wapens zijn neergelegd bouwen we de stad weer op. Nu er zoveel verdwenen en vernield is, is er ook ruimte ontstaan, er zijn ook kansen. Nu kunnen we dingen in onze maatschappij veranderen.”
