De Amsterdamse fotograaf Willeke Duijvekam maakte foto's van meisjes die jongens werden. In de foto’s ontbreekt elk spektakel.
‘Van binnen was ik het al, van buiten nog niet. Maar na morgen, ja morgen ben ik eindelijk compleet. Een wirwar van gevoelens en gedachten vliegt door mijn lijf. Pff, doodeng. Jarenlang had ik het gevoel dat ik er niet bij hoorde, dat ik anders ben. Dat is straks voorbij. Straks kan ik zijn wie ik altijd al vóélde te zijn. Een gelukkig leven als vrouw straalt me tegemoet.’
Mandy, 18 jaar, heeft zich laten opereren. Eerst was zij een jongen, nu een meisje. Op de foto’s die de Amsterdamse fotograaf Willeke Duijvekam in zes jaar van haar maakte, nu te zien in de Melkweg in Amsterdam, zien we Mandy met lang blond haar, dikke potloodlijnen rond haar ogen, oorbellen en Uggs. Een heel gewone puber. Die op de bank hangt, afstandsbediening binnen handbereik. Die zich geconcentreerd opmaakt voor de spiegel of met een vriendin op bed ligt te keuvelen. Over lipgloss, waarschijnlijk, of een nieuw meidenparfum.
Straks kan ik zijn wie ik altijd al vóélde te zijn. Een gelukkig leven als vrouw straalt me tegemoet
Mandy is een van de twee jongens-die-meisje-werden die Duijvekam gedurende de puberteit volgde. De ander, Eva, is inmiddels 20. Ze was 13 toen Duijvekam met haar in contact kwam via Berdache, een werkgroep voor ouders van genderdysfore kinderen. Duijvekam was erbij toen Eva aan haar klas op de middelbare school vertelde dat ze voortaan als meisje door het leven zou gaan, toen ze naar de kapper ging voor meisjeshaar, en toen haar nerveuze ouders in de gangen van het ziekenhuis wachtten terwijl Eva haar definitieve, onomkeerbare operatie onderging. Het ligt voor de hand een dergelijk onderwerp sensationeel aan te zetten. Met lipstick. Jongens in hun moeders zondagse jurken. Hysterische dragqueens.
Ze is er niet op uit discussies over mannelijkheid of vrouwelijkheid aan te zwengelen
In de foto’s van Duijvekam ontbreekt elk spektakel. Als Eva de
eerste keer vrouwenkleren aanheeft fotografeert Duijvekam haar op de achterbank van een auto. Eva kijkt door een beslagen achteruit naar buiten – we kunnen haar niet goed zien.
Laat haar eerst zelf maar eens wennen, lijkt Duijvekam te willen zeggen. Ze is er niet op uit discussies over mannelijkheid of vrouwelijkheid aan te zwengelen, zoals de Amerikaanse Cindy Sherman dat deed met foto’s waarin ze zich verkleedde als man. Of
de Nederlandse kunstenares Risk Hazekamp, die met foto’s van Risk als James Dean, of Risk als stierenvechter, genderissues aansnijdt. Duijvekam is eerder geïntrigeerd door het ‘anders zijn’. Doordat je te dik bent (ze maakte eerder een serie over kinderen met overgewicht – Gewoon Flink,) of niet goed kunt zien. (Aanzien), over kinderen met een visuele beperking). En wat dat met je doet.
Binnen dat opmerkelijke, gaat ze op zoek naar het gewone: „Als je in een nieuwe situatie komt, dan zie je de buitenkant. Je focust op het exotische. Pas als je ergens langer bent, mensen beter leert kennen, ga je meerdere lagen zien. En dan zie je bij deze meisjes dat zij net als andere pubers op zoek zijn naar hun identiteit. Heel universeel. Alleen ietsjes anders.”
Boek: Mandy en Eva, Willeke Duijvekam (foto’s), Marijn van der Jagt (tekst), €34,50. www.willekeduijvekam.nl.
Tentoonstelling Mandy & Eva t/m 13 oktober in de Melkweg Galerie, Amsterdam. www.melkweg.nl
