Ad Nuis fotografeerde in Azerbeidzjan langs de oliepijplijn die loopt van Bakoe via Tbilisi in Georgië naar Ceyhan in Turkije. Op zoek naar de verlaten olievelden en de onttakelde olie-installaties uit de Sovjet-tijd. En naar de nieuwe rijkdom die de olie het land had gebracht.
Toen Ad Nuis (1958) vijftig werd vroeg hij zich af of het niet eens tijd werd voor iets heel anders. Als fotograaf had hij naam gemaakt met fotoboeken en publicaties in zo’n beetje alle toonaangevende Nederlandse kranten en tijdschriften. Voornamelijk over gewone mensen die gewone dagelijkse dingen doen. Aardappels schillen, de was ophangen, bidden voor het eten. De kleinheid van het bestaan.
Misschien was het moment daar om eindelijk eens de grotemensenwereld in te gaan, zo vond hij zelf. Die van de macht, het grote geld, de intriges, drank en vrouwen. Oorspronkelijk opgeleid als geograaf en met een uitspraak van zijn aardrijkskundeleraar in zijn achterhoofd – ‘alles draait om grondstoffen’ – koos Nuis voor een project over de oliepijplijn die loopt van Bakoe in Azerbeidzjan via Tbilisi in Georgië naar Ceyhan in Turkije. Met een lengte van 1.700 kilometer op dat moment de langste oliepijpleiding ter wereld en bovendien de eerste pijpleiding uit die regio naar Europa die niet via Rusland loopt.
In het Nederlands Fotomuseum zijn deze zomer de foto’s te zien die Nuis maakte tijdens de tien reizen die hij tussen 2008 en 2013 maakte naar Azerbeidzjan. Hij huurde er een fourwheeldrive en trok het land in, op zoek naar de verlaten olievelden en de onttakelde olie-installaties uit de Sovjet-tijd. En naar de nieuwe rijkdom die de olie het land had gebracht. In Bakoe fotografeerde hij de shoppende vrouwen op het Fonteinplein in het centrum van de stad, de liederlijke feestjes van de nouveaux riches en de dure modewinkels aan de chique Neftchilar, de boulevard langs de Kaspische Zee. Hij was er bij toen op de bovenste verdieping van het vijfsterrenhotel in The Landmark Building uitbundig feest werd gevierd tijdens het Songfestival 2012. En hij zag hoe in die jaren een forse muur werd gebouwd langs de snelweg – om de buitenlandse gasten van een blinkende airport-hub naar de stad-waar-het qua-welvaart-niet-op-kan te loodsen, zonder hun blik te vervuilen met de stoffige armoe onderweg.
Nuis biedt ons een scherpe blik op een van de snelst groeiende economieën en waarschijnlijk ook een van de meest corrupte landen aan de rand van Europa
Naast de foto’s is er in de expositie ook een film te zien, en zijn er telefoongesprekken en tv- en radiofragmenten te horen. Zo kunnen we de telefoongesprekken beluisteren die hij probeert te voeren met officiële instanties over de stand van de democratie in het land – pogingen waarbij de verbinding al snel wordt verbroken. En we horen fragmenten uit een gesprek met Azerbeidzjans meest prominente mensenrechtenactivist Leyla Yunus, die onlangs nog werd gearresteerd. Het levert een intrigerende multimediale installatie op, waarmee biedt Nuis ons een scherpe blik biedt op een van de snelst groeiende economieën en waarschijnlijk ook een van de meest corrupte landen aan de rand van Europa. En met de recente spanningen tussen Europa, Rusland en de Verenigde Staten, is de expositie uitermate actueel.
Natuurlijk fotografeert Nuis, hij kan het niet laten, in dit land ook de ‘gewone’ mensen en de ‘gewone’ dingen
Natuurlijk fotografeert Nuis, hij kan het niet laten, in dit land ook de ‘gewone’ mensen en de ‘gewone’ dingen. De kinderen die op straat spelen, de arbeider die zijn gouden tanden bloot lacht. Mannen die, ze lijken alle tijd van de wereld te hebben, ontspannen drijven in een modderbad. Wat dat betreft lijkt het op de Nuis zoals we die al kennen, maar dan in een ander land. Maar er is meer. Zijn nieuwe werk lijkt intuïtiever. Het is alsof hij, eenmaal weg uit de Hollandse polder, anders kijkt. Met meer oog voor detail en esthetiek. We zien het in de abstracte vormen die hij vastlegt – olievlekken op Zigh Beach – en in de foto van die verloren plastic bloemen op een vuilnisbelt. En in de foto van dat witte paard dat daar eenzaam staat te grazen in een bergweide in de mist. Zo poëtisch en verstild zagen we Nuis niet eerder.
Ad Nuis: Oil & Paradise, 10 trips to Azerbeidzjan. T/m 31 augustus in het Nederlands Fotomuseum Rotterdam. www.nederlandsfotomuseum.nl
